Swiatoje Bohojawlenije – Krieszczenije Hospoda Boha i Spasa naszego Iisusa Christa.
Chrzest, baptizo baptizw – w starożytnej grece oznacza zanurzenie. Jan Chrzciciel – Priedtecza Predte1æa (Poprzednik) chrzcił w Jordanie: „Jać was chrzczę wodą ku pokucie, ale który przyjdzie po mnie, mocniejszy jest niż ja (…) ten ci was ochrzci Duchem Świętym i ogniem.” (Mt 3,11)
"Tedy Jezus przyszedł do Galilejej do Jordanu do Jana, aby był ochrzczon od niego. A Jan mu nie dopuszczał, mówiąc: Ja mam być ochrzczon od Ciebie, a ty idziesz do mnie? A Jezus odpowiadając, rzekł mu: Zaniechaj teraz, albowiem tak się nam godzi wypełnić wszelką sprawiedliwość." (Mt 3,13-15) Jezus zanurzając się w wodach Jordanu uświęcił Sobą i wodę, i świat, w którym się zanurzył. Woda jest tu symbolem i łona, i grobu: umiera stare, by mogło się narodzić nowe.
Tak się dzieje w sakramencie chrztu – wstąpienia do Kościoła. Nagość Jezusa jest widomym znakiem kenozy – ogołocenia się ze wszystkiego, by zbawić ludzi. Jan Chrzciciel, stojący po lewej stronie ikony, chrzci Jezusa kładąc na jego głowie prawą rękę. Na niektórych przedstawieniach w lewej ręce Jana Chrzciciela znajduje się zwój, symbolizujący jego naukę, lub krzyż. Z prawej strony stoją modlący się aniołowie – stopnie do nieba. W rękach trzymają ręczniki, by przyjąć świeżo ochrzczonego.
Od Chrztu rozpoczęła się działalność publiczna Jezusa – Mesjasza (Epifania – objawienie Jezusa jako Mesjasza).
„A natychmiast, wystąpiwszy z wody, ujźrzał otworzone niebiosa i Ducha jako gołębicę i trwającego na nim. I zstał się głos z nieba: Tyś jest Syn mój miły, w tobie mi się upodobało.” (Mk 1,10-11)
Obecność Boga Ojca przedstawiona jest za pomocą koła częściowo widocznego u góry ikony lub dłoni, Duch święty pod postacią gołębia spoczywa na głowie Jezusa. Zatem Chrzest jest również Bohojawlenijem (Teofanią): objawieniem się Trójcy Świętej.
U stóp Jezusa w Jordanie są widoczne dwie postacie: męska, symbolizująca Jordan i żeńska, symbolizująca morze i przejście Izraelitów przez Morze Czerwone. Czasami zaznaczone jest płynięcie ryb w górę rzeki zgodnie z psalmem 114,3: „Morze to ujrzało i uciekło; Jordan swój bieg odwrócił”.
Chrzest Pański (Teofania) jest wielkim świętem obchodzonym 6 (19) stycznia. W wigilię święta odprawia się królewskie godziny i Liturgię świętą. W dzień święta sprawowana jest wieczernia i Liturgia święta z Wielkim Poświęceniem Wody (Wielikaja Agiasma). Od XII wieku przyjął się zwyczaj dwukrotnego święcenia wody: w przeddzień święta w cerkwi i w dniu święta, w miarę możliwości w rzece, jeziorze, morzu. Poświęcona woda ma właściwości uzdrawiające – stąd tradycja przechowywania jej w domach wiernych.
Tropar’, ton 1
Wo Jordanie krieszczajusia Tiebie, Hospodi Trojczeskoje jawisia pokłonienije: Roditielew bo hłas swidietielstwowasze Tiebie, wozlublennaho Tia Syna imienuja, i Duch w widie hołubinie, izwiestwowasze słowiesie utwierżdienije, jawlejsia, Christie Boże, i mir proswieszczej, sława Tiebie.
O Panie! Gdy przyjmowałeś chrzest w Jordanie, Trójcy uwielbienie zostało objawione; albowiem głos Ojca zaświadczał o Tobie, Umiłowanym Synem Cię nazywając, a Duch w postaci gołębicy potwierdzał prawdziwość (Tych) słów. Chwała Tobie Chryste Boże, który objawiłeś się i oświeciłeś świat.
Kondak, ton 4
Jawiłsia jesi dnies’ wsielenniej i swiet. Twój, Hospodi, znamienasia na nas, w rozumie pojuszczich Tia: priszeł jesi i jawiłsia jesi Swiet niepristupnyj.
Dziś objawiłeś się światu, Panie, i Twoja nauka (światłość) stała się naszą pieczęcią (oświeciła nas), tych którzy świadomie Cię opiewają: "Narodziłeś się I objawiłeś, Światłości Nieprzystępna."
Bibliografia:
- Bóg żywy – katechizm Kościoła Prawosławnego” – Kairos Wydawnictwo WAM, Kraków 2001
- Elżbieta Przybył „Prawosławie”, Znak 2000
- Jim Forest „Modlitwa z ikonami”, Homini, Bydgoszcz, 1999
- Świat Prawosławia
- Prawosławny modlitewnik do szkoły podstawowej "Pan Bóg i ja"
- Biblia w przekładzie księdza Jakuba Wujka z 1599, Vocatio, Warszawa, 2000